HD ۱۸۹۷۳۳b

 

اخترشناسان در سال ۲۰۰۵ یک سیاره فراخورشیدی به اندازه مشتری کشف کردند که «HD ۱۸۹۷۳۳b» نام دارد. این سیاره رنگ آبی متمایزی مثل زمین دارد و ۵۳ سال نوری از ما فاصله دارد. اما برخلاف زمین، به خاطر دریا‌ها و اقیانوس هایش آبی نیست، بلکه رنگ آبی آن ناشی از ابر‌های سیلیکاتی است.

 

HD ۱۸۹۷۳۳b یک سیاره مرگبار است. اولین مشکل آن، این است که باد‌هایی با سرعت ۸۷۰۰ کیلومتر بر ساعت در آن می‌وزند. یعنی هفت برابر سرعت صوت که به طرز دیوانه‌کننده‌ای سریع است! جالب است بدانید که اوج سرعت باد‌های طوفان مشهور کاترینا ۲۸۰ کیلومتر بر ساعت بوده است.

 

مشکل بعدی این سیاره، باران است. ابر‌های غنی از سیلیکات باعث بارش شیشه مذاب از آسمان می‌شوند. به خاطر وجود باد‌های سریع، این باران مستقیم پایین نمی‌ریزد.

 

اگر از این مشکلات جان سالم به در ببریم، مشکل بزرگ دیگری وجود خواهد داشت و آن هم دمای بالای این سیاره فراخورشیدی است. HD ۱۸۹۷۳۳b آنقدر به ستاره خود نزدیک است که به شدت داغ است. درواقع این سیاره آنقدر به خورشید خود نزدیک است که در عرض ۲.۲ روز یک دور کامل دور آن می‌چرخد. جالب است که یک روز در این سیاره به اندازه ۲.۲ روز زمین طول می‌کشد.

تعامل گرانشی بین سیاره و ستاره اش باعث می‌شود طول روز و سال سیاره به یک اندازه باشند. یعنی چرخش سیاره دور محور خودش همان‌قدر طول می‌کشد که یک دور کامل دور ستاره اش. همچنین یک طرف این سیاره همیشه رو به خورشید است، بنابراین یک طرف همیشه روز و طرف دیگر همیشه شب است.

---

CoRoT-۷b

 

اخترشناسان در فوریه ۲۰۰۹، سیاره فراخورشیدی جدیدی در صورت فلکی تک‌شاخ در فاصله ۴۸۰ سال نوری از زمین کشف کردند و آن را «CoRoT-۷b» نامیدند.

 

CoRoT-۷b یک سیاره فراخورشیدی سنگی مثل زمین و به اندازه زحل است. علیرغم داشتن سطح صخره‌ای که می‌تواند از حیات پشتیبانی کند، CoRoT-۷b جای زندگی نیست.

 

جوِ آن پر از موادمعدنی است که ابر‌های سنگی را تشکیل می‌دهند. این ابر‌ها اگر ببارند، سنگریزه و تکه سنگ‌های کوچک از آسمان روی زمین می‌ریزند. حتی اگر انسان بتواند از این جان سالم به در ببرد، با سطح به شدت داغ این سیاره، نابود خواهد شد.

 

فاصله زمین تا خورشید ۶۰ برابر بیشتر از فاصله CoRoT-۷b از ستاره‌اش است. در طول روز، این ستاره در آسمان CoRoT-۷b، ۳۶۰برابر بزرگتر از خورشیدی که روی زمین می‌بینیم ظاهر می‌شود. یک روز و یک سال در این سیاره ۲۰.۴ ساعت طول می‌کشند.

 

نیمی از این سیاره فراخورشیدی دائما رو به ستاره‌اش قرار دارد. دمای سطح یک طرف آن بین ۱۹۸۰ و ۲۳۰۰ درجه سانتیگراد است که می‌تواند سنگ را ذوب کند. اخترشناسان معتقدند سنگ‌های رو به خورشید مذاب هستند، چون در این دما نمی‌توانند جامد بمانند.

---

KELT-۹b

 

سیاره فراخورشیدی «KELT-۹b» داغ‌ترین سیاره‌ای است که تا به حال کشف شده است. دمای ستاره آن حدود ۹۷۰۰ درجه سانتیگراد است که تقریبا دو برابر دمای سطح خورشید است. دمای روز در این سیاره فراخورشیدی حدود ۴۳۰۰ درجه سانتیگراد است که به شدت داغ است. بیشتر ستاره‌های جهان حتی به این عدد نزدیک هم نیستند.

 

همان طور که گفتیم، KELT-۹b آنقدر داغ است که جو آن سرشار از هیدروژن در حال جوش است. ستاره این سیاره «KELT-9» است که سه برابر خورشید ماست. سیاره فراخورشیدی KELT-۹b هم دوبرابر مشتری و سه برابر سنگین‌تر از آن است.

 

درجه حرارت شدید ناشی از فاصله نسبتا کم KELT-۹b و ستاره اش است. آن‌ها به قدری نزدیک هستند که این سیاره فراخورشیدی در عرض یک و نیم روز، یک دور کامل دور ستاره اش می‌چرخد. اخترشناسان بر این باورند که این سیاره فراخورشیدی تا ۲۰۰ سال دیگر اتمسفر خود را از دست می‌دهد.

---

WASP-۱۲۱b

 

«WASP-۱۲۱b» یک سیاره فراخورشیدی عجیب است. این سیاره کروی نیست بلکه شبیه توپ فوتبال آمریکایی است. اما شکل آن نیست که این سیاره را مرگبار می‌کند بلکه نزدیکی به ستاره‌اش است.

 

WASP-۱۲۱b آنقدر به ستاره خود نزدیک است که دمای آن به ۲۵۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد؛ بنابراین هیچ چیز به حالت مایع یا جامد در آن وجود ندارد و همه چیز به گاز تبدیل می‌شود. این شامل اتمسفر فلزی آن هم می‌شود که پر از گاز‌های آهن و منیزیم است.

 

جالب است بدانید که نزدیکی به ستاره باعث شده شکل این ستاره کشیده‌تر باشد. ستاره آن می‌تواند نیروی گرانشی بسیار قوی روی این سیاره اعمال کند که WASP-۱۲۱b نمی‌تواند در برابر آن مقاومت کند، چون نیروی گرانشی ضعیفی دارد و همین باعث می‌شود شکل آن از حالت کروی خارج شود.

---

Upsilon Andromedae b

 

«Upsilon Andromedae b» یک سیاره فراخورشیدی عجیب است. این سیاره دور ستاره «Upsilon Andromedae A» می‌چرخد که ۴۴ سال نوری با زمین فاصله دارد. این سیاره فراخورشیدی آنقدر به خورشیدش نزدیک است که در عرض ۴.۶ روز یک دور کامل دور آن می‌چرخد و همان طور که حدس می‌زنید، یک طرف این سیاره همیشه رو به خورشید و به طرزباورنکردنی داغ است.

جالب است بدانید که گرم‌ترین قسمت آن «نقطه گرم» نام دارد و رو به خورشیدش نیست، بلکه جایی است که هرگز نور خورشید را دریافت نمی‌کند. این کشف اخترشناسان زیادی را گیج کرده است، چون بخش رو به خورشید باید داغ‌تر باشد. اخترشناسان بر این باورند که این سیاره کمی متفاوت است و باد‌ها، هوای گرم را به سمت دیگر سیاره می‌برند و هوای سرد را به بخش رو به خورشید منتقل می‌کنند.

---

OGLE-۲۰۰۵-BLG-۳۹۰Lb

 

«OGLE-۲۰۰۵-BLG-۳۹۰Lb» یک سیاره فراخورشیدی سنگی با یک لایه اتمسفر نازک است که درست در میان کهکشان راه شیری ما قرار دارد. همه این عوامل باعث شد که هنگام کشف آن، اخترشناسان فکر کنند امکان حیات روی این سیاره وجود دارد. اما اکنون می‌دانند که به دلیل دمای بسیار پایین آن چنین چیزی ممکن نیست.

دمای سطح این سیاره ۲۲۰- درجه سانتیگراد است. برای مقایسه، بهتر است بدانید که پایین‌ترین دمای ثبت شده روی زمین تا کنون ۹۷.۸- بوده است که آن هم در منطقه‌ای از قطب جنوب ثبت شده که هرگز نور خورشید را ندیده است.

---

TrES-۲b

 

TrES-۲b تاریک‌ترین سیاره جهان است. این سیاره آن‌‌قدر سیاه است که اگر آن را در کنار زغال قرار دهیم زغال روشن‌تر به نظر می‌رسد. TrES-۲b به اندازه مشتری است و ۷۵۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. ستاره آن «GSC ۰۳۵۴۹-۰۲۸۱۱» تقریبا مثل خورشید ماست.

 

TrES-۲b سیاه است، چون اتمسفر آن ۹۹درصد از نور خورشیدش را جذب می‌کند. اخترشناسان معتقدند که چون اتمسفر این سیاره پر از بخار پتاسیم و سدیم یا گاز تیتانیوم اکسید است، بسیار کم نور را بازتاب می‌کند. با این وجود، سیاه بودن به معنای خنک بودن نیست. دمای آن به ۹۸۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. این دمای بسیار بالا باعث می‌شود بخش‌هایی از سیاره به رنگ قرمز بدرخشند؛ درست مثل زغال داغ. 

---

OGLE-TR-۵۶b

 

سیاره «OGLE-TR-۵۶b» در برج قوس به فاصله ۵۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. این سیاره به ستاره خود بسیار نزدیک است، آنقدر نزدیک که یک سال حدود ۲۹ ساعت طول می‌کشد و دمای سطح آن به ۲۰۰۰ درجه کلوین می‌رسد. ابر‌ها از جنس آب نیستند بلکه بخار آهن هستند. یعنی باران به شکل آهن مایع داغ روی زمین می‌ریزد.

---

سیاره زهره یا ونوس

 

سیاره‌های مرگبار فقط خارج از منظومه شمسی نیستند. یک سیاره مرگبار هم در نزدیکی خودمان داریم. بی‌شک زهره به لطف ابر‌های پر از گوگرد دی اکسیدش، مرگبارترین سیاره منظومه شمسی است. این ابر‌ها مانع رسیدن نور خورشید به سطح سیاره و خروج کربن‌دی‌اکسید از اتمسفر می‌شوند.

 

سطح زهره پر از آتشفشان‌هایی است که مقدار زیادی گرما و کربن‌دی‌اکسید ساطع می‌کنند. این مقدار کربن‌دی‌اکسید، زهره را تبدیل به سیاره‌ای سمی برای بشر می‌کند. ابر‌های ضخیم نیز گرما و گاز را به دام میندازند و این سیاره را به طرز مرگباری داغ کرده و درجه حرارت آن را به ۴۶۷ درجه سانتیگراد می‌رسانند.

 

این دمای بالا تقریبا همه جای سیاره ثابت است حتی در قطب‌ها. سایر سیاره‌های داغ معمولا در قطب‌ها خنک‌تر هستند. همچنین زهره همه روز‌های سال دمای خود را حفظ می‌کند. حتی شب‌ها هم به اندازه روزهایش گرم هستند. محققان فکر می‌کنند که زهره اگر این ابر‌ها را نداشته باشد شبیه جیوه است.

 

جالب اینجاست که روی زهره باران و برف هم می‌بارد، هرچند باران و برف آن با زمین فرق دارد. برف آن از فلزات بیسموتینیت و سرب معدنی و باران هم از اسید سولفوریک کشنده تشکیل شده است. اما باران هرگز به زمین برخورد نمی‌کند، چون در میانه راه، درجه حرارت بالا آن را بخار کرده و باز به ابر تبدیل می‌کند.

---

پروکسیما بی

 

پروکسیما بی (Proxima b) به دور پروکسیما قنطورس می‌چرخد؛ یک ستاره کوتوله قرمز که ۴.۲۴ سال نوری با زمین فاصله دارد. این سیاره فراخورشیدی دانشمندان را جلب کرد چون فکر می‌کردند این سیاره آب و خواص زمین را دارد. اما خیلی زود فهمیدند که اشتباه می‌کنند.

 

پروکسیما بی آنقدر به پروکسیما قنطورس نزدیک است که در عرض ۱۱.۲ روز یک دور کامل دور آن می‌چرخد. همچنین، چون یک طرف آن همیشه رو به خورشید است، به طرز کشنده‌ای داغ و طرف دیگر بسیار سرد و یخ‌زده است. بین این دو، منطقه‌ای وجود دارد که دمای آن معتدل‌تر است.

 

همان طور که اشاره کردیم، پروکسیما قنطورس یک کوتوله قرمز است. یکی از ویژگی‌های چنین ستاره‌هایی این است که هر دو تا سه ماه شعله‌های خورشیدی آزاد می‌کنند که به سیارات اطرافشان به برخورد می‌کند. این شعله‌ها لایه‌های اوزون سیاره را نابود می‌کنند و آن را نسبت به پرتو‌های فرابنفش آسیب پذیر می‌کنند. در ۲۴ مارس ۲۰۱۷ چنین اتفاقی رخ دارد و پروکسیما قنطورس شعله خورشیدی منتشر کرد که آن را به مدت ۱۰ ثانیه ۱۰۰۰ برابر درخشان‌تر کرد.

 

منبع: listverse